Chương 1: Hương Phù Sa, Nắng Hạ Cuối Cấp

Cà Mau, mảnh đất tận cùng của Tổ quốc, đón chào những ngày cuối tháng Năm bằng cái nắng chói chang nhuộm vàng đồng lúa chín và những cơn gió nồm nam thổi lồng lộng mang theo vị mặn mòi của biển cả và hương phù sa ngai ngái. Thời điểm này, cả cái huyện nhỏ ven sông Cái Lớn dường như chùng lại, không còn sự hối hả của những mùa vụ hay tiếng máy xe tấp nập. Thay vào đó, một sự tĩnh lặng bao trùm, chỉ thỉnh thoảng bị xé toạc bởi tiếng ve ngân râm ran như báo hiệu một mùa chia ly sắp tới, và tiếng lật sách sột soạt vọng ra từ những căn nhà cấp bốn mái tôn ẩn mình dưới hàng dừa xanh ngút ngát. Đó là thời điểm những sĩ tử cuối cấp 3 đang dốc toàn lực cho kỳ thi quan trọng nhất đời học sinh – kỳ thi Đại học.

Trong ngôi nhà mái ngói rêu phong nằm sâu trong con hẻm nhỏ ngoằn ngoèo, cách trung tâm thị trấn vài cây số, Kiệt đang cắm cúi bên chồng sách cao ngút. Ánh đèn điện vàng vọt từ chiếc bóng đèn sợi đốt treo lủng lẳng trên trần nhà đổ xuống, in bóng cậu lên trang sách đã nhàu nát vì thức khuya. Chiếc quạt điện cũ kỹ quay ro ro, đẩy đi chút hơi nóng oi ả, nhưng không đủ xua tan mồ hôi lấm tấm trên trán cậu. Kiệt, với vóc dáng gầy gò của một cậu học trò đang tuổi lớn, mái tóc cắt ngắn gọn gàng, và đôi mắt sâu thẳm ẩn chứa nét ưu tư thường trực, hiếm khi thấy cậu cười đùa hồn nhiên như đám bạn cùng trang lứa. Cậu ít nói, thường thu mình vào thế giới riêng với những con số khô khan của môn Toán, những định luật vật lý phức tạp hay những hình vẽ kỹ thuật nguệch ngoạc trên giấy nháp. Ba năm ngồi cạnh Thẩm ở trường chuyên Phan Ngọc Hiển, Thẩm thường trêu cậu là "tảng băng di động" vì sự điềm tĩnh đến lạ lùng, dù đôi lúc Thẩm biết, ẩn sâu bên trong cậu là một dòng chảy cảm xúc mãnh liệt mà cậu cố gắng giấu kín.

Gia đình Kiệt không khá giả. Ba mẹ cậu quanh năm bán mặt cho đất, bán lưng cho trời với vài công ruộng lúa. Tiếng máy bơm nước rì rầm từ cánh đồng xa vọng lại, tiếng ếch nhái kêu rả rích từ con mương sau nhà đã trở thành một phần quen thuộc trong những đêm ôn bài của Kiệt. Cậu hiểu hơn ai hết gánh nặng trên vai ba mẹ. Mỗi quyển sách, mỗi cây bút chì đều là mồ hôi nước mắt của họ. Chính vì vậy, áp lực thi đỗ đại học đè nặng lên vai Kiệt không chỉ là vì bản thân, mà còn là niềm hy vọng duy nhất của cả gia đình. Cậu biết, tấm bằng đại học Bách Khoa, cái tên cậu đã ấp ủ từ lâu, sẽ là con đường duy nhất để thoát ly cái nghèo khó, để ba mẹ cậu có thể nghỉ ngơi và bớt đi gánh lo toan.

Cách đó không xa, trong một căn nhà khang trang hơn, có hàng rào hoa giấy tím rực rỡ trước sân, Thẩm cũng đang vùi đầu vào sách vở. Khác với sự tĩnh lặng của nhà Kiệt, tiếng nhạc Trịnh Công Sơn dìu dặt từ chiếc radio cũ kỹ vang lên nhè nhẹ, hoà cùng tiếng gió xào xạc trên những tán lá bàng. Thẩm có mái tóc đen nhánh dài ngang lưng, đôi mắt to tròn, lanh lợi và nụ cười tươi tắn luôn thường trực. Cô bé có vẻ ngoài hồn nhiên, đôi khi hơi bướng bỉnh, nhưng lại là một tâm hồn nhạy cảm, dễ rung động trước những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống. Thẩm thích viết nhật ký, ghi lại những suy nghĩ vu vơ của mình vào cuốn sổ bìa cứng đã ố màu. Cô mê những câu thơ lãng mạn, và thường lang thang tìm kiếm những cuốn sách cũ ở góc chợ nhỏ mỗi khi có thời gian rảnh.

Gia đình Thẩm khá giả hơn, ba mẹ đều là giáo viên trong thị trấn. Cuộc sống của Thẩm được bao bọc trong sự ấm áp và đầy đủ, nhưng đi kèm với đó là một áp lực vô hình từ kỳ vọng của gia đình. "Học giỏi để noi gương ba mẹ, để không phụ lòng ông bà" – câu nói ấy đã ăn sâu vào tâm trí Thẩm từ khi cô bé còn bé xíu. Ba mẹ luôn muốn cô bé theo học những ngành có "tương lai ổn định", nhưng Thẩm lại trót yêu những con chữ, những câu chuyện, và những tâm hồn lãng mạn trong văn học. Việc cô quyết định thi vào ngành Văn học của Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn TP.HCM đã gặp phải không ít sự phản đối ngấm ngầm từ phía gia đình. Dẫu vậy, Thẩm vẫn kiên định với lựa chọn của mình, bởi cô tin rằng chỉ khi được sống với đam mê, cô mới thực sự hạnh phúc.

Trong suốt ba năm cấp 3, Kiệt và Thẩm luôn là một cặp bài trùng ở vị trí bàn cuối cùng, gần cửa sổ của lớp 12 chuyên Lý. Kiệt, với sự trầm tính và thông minh sắc sảo trong các môn tự nhiên, thường là người giảng giải những bài toán khó nhằn cho Thẩm. Còn Thẩm, với sự hoạt bát và khả năng cảm thụ văn học tuyệt vời, lại là người giúp Kiệt làm quen với những áng văn, những vần thơ mà cậu ít khi để tâm. Mối quan hệ của họ không phải là kiểu bạn bè ồn ào, trêu chọc nhau, mà là một sự gắn kết âm thầm, bình yên như dòng sông Cái Lớn.

Kỷ niệm đáng nhớ nhất có lẽ là những buổi chiều tan học, khi trời Cà Mau đổ cơn mưa rào bất chợt. Cả hai thường trú mưa dưới mái hiên của thư viện trường, cùng nhau đọc sách hoặc đơn giản chỉ là ngồi im lặng ngắm mưa rơi lộp bộp trên những tán lá cây xanh mướt. Thẩm thường bắt chuyện trước, hỏi Kiệt về những phép tính phức tạp hay những suy nghĩ vu vơ của cậu. Kiệt, trái lại, chỉ trả lời ngắn gọn, đôi khi chỉ gật đầu hoặc lắc đầu, nhưng ánh mắt cậu luôn dõi theo Thẩm một cách chăm chú. Thẩm không biết, chính trong những khoảnh khắc mưa rơi ấy, hạt mầm của một tình cảm chớm nở đã lặng lẽ gieo vào lòng Kiệt. Cậu thích cái cách Thẩm hồn nhiên kể chuyện, thích ánh mắt lấp lánh của cô khi cô nói về những cuốn sách mình yêu, và thích cả cái hương hoa sữa thoang thoảng từ mái tóc cô mỗi khi cô nghiêng đầu.

Những ngày ôn thi cấp tốc, áp lực thi cử khiến cả hai đều mệt mỏi. Có lần, Thẩm thức khuya đến mức gục mặt xuống bàn học mà ngủ thiếp đi. Kiệt, khi đó đang giải một bài toán khó, ngẩng đầu lên và thấy Thẩm như vậy, một cảm giác xót xa len lỏi trong lòng cậu. Cậu nhẹ nhàng lấy chiếc áo khoác của mình đắp lên người Thẩm, rồi ngồi đó, ngắm nhìn cô ngủ say. Trăng rằm treo lơ lửng giữa trời, ánh sáng bạc vắt qua khung cửa sổ, chiếu lên gương mặt thanh tú của Thẩm. Khoảnh khắc đó, Kiệt nhận ra, tình cảm mình dành cho Thẩm đã không còn là tình bạn đơn thuần của hai người bạn cùng bàn. Nó là một cái gì đó sâu sắc hơn, ấm áp hơn, như dòng chảy phù sa âm thầm bồi đắp cho mảnh đất quê hương.

Đôi khi, Thẩm cũng nhận ra những cử chỉ quan tâm đặc biệt của Kiệt. Có lần, cô bị sốt nhẹ trong giờ học, Kiệt là người duy nhất nhận ra, lặng lẽ đặt viên thuốc hạ sốt và chai nước lọc lên bàn cô, kèm theo một tờ giấy nhỏ ghi nguệch ngoạc: "Uống đi. Mai đừng quên mang theo áo khoác." Hay những lúc cô gặp khó khăn với bài vở, Kiệt luôn là người sẵn lòng giúp đỡ, giải thích tỉ mỉ cho đến khi cô hiểu rõ. Thẩm cảm động, nhưng cô lại nghĩ đó chỉ là sự quan tâm của một người bạn thân thiết, người bạn cùng bàn đã gắn bó với cô suốt ba năm trời. Cô không hề hay biết, đằng sau sự trầm lặng của Kiệt là cả một thế giới tình cảm đang âm ỉ cháy, một tình yêu thầm lặng và tinh tế như chính con người cậu.

Những buổi học nhóm ở thư viện, tiếng cười nói rộn ràng của đám bạn làm không khí bớt căng thẳng. Nhưng Kiệt và Thẩm vẫn thường tìm một góc riêng, im lặng bên nhau. Có lần, Thẩm hỏi Kiệt: "Sau này đậu đại học, mày sẽ làm gì đầu tiên ở Sài Gòn?" Kiệt ngước nhìn lên trần nhà, ánh mắt xa xăm: "Tao sẽ tìm một công việc làm thêm để phụ giúp ba mẹ. Rồi sau đó... tao cũng không biết nữa." Thẩm cười, "Mày lúc nào cũng thực tế vậy. Còn tao, tao sẽ đi thăm tất cả các hiệu sách cũ ở Sài Gòn, và tìm một quán cà phê thật yên tĩnh để nghe nhạc Trịnh." Nụ cười của Thẩm như một tia nắng ban mai, rọi sáng cả góc tối trong lòng Kiệt. Cậu muốn giữ mãi nụ cười ấy, muốn được thấy nụ cười ấy mỗi ngày.

Khi những ngày thi cuối cùng cận kề, không khí càng trở nên căng thẳng. Những buổi học thêm kéo dài đến khuya, những đêm thức trắng ôn bài trở thành chuyện thường tình. Kiệt và Thẩm vẫn giữ thói quen cùng nhau về nhà sau mỗi buổi học. Con đường làng phủ đầy bóng cây dừa, tiếng côn trùng kêu ri ri trong đêm. Họ không nói nhiều, nhưng sự hiện diện của đối phương đủ để xoa dịu những lo âu, mệt mỏi. Đôi khi, Kiệt muốn nói ra cảm xúc của mình, muốn giữ Thẩm ở lại bên cậu, nhưng những từ ngữ cứ nghẹn lại ở cổ họng. Cậu sợ, sợ làm mất đi sự trong sáng của tình bạn, sợ làm Thẩm bối rối, và hơn hết, sợ rằng tình cảm của cậu sẽ không được đáp lại. Cậu chỉ biết lặng lẽ quan tâm, lặng lẽ bảo vệ cô bé hồn nhiên ấy.

Một buổi tối cuối tuần, khi trăng thượng tuần treo lơ lửng trên bầu trời, Thẩm bất chợt nói: "Kiệt này, sau này lên Sài Gòn, liệu chúng ta có còn được ngồi cạnh nhau như thế này không?" Giọng cô bé nhỏ xíu, như sợ làm tan vỡ sự tĩnh lặng của đêm. Kiệt khựng lại, cảm giác hẫng hụt tràn ngập trong lòng. Cậu quay sang nhìn Thẩm, ánh mắt chất chứa bao điều muốn nói. Nhưng cuối cùng, cậu chỉ khẽ đáp: "Sẽ có mà, Thẩm. Sẽ có mà." Câu trả lời không đủ mạnh mẽ, nhưng đó là lời hứa chân thành nhất từ sâu thẳm trái tim cậu.

Những ngày cuối cùng ở Cà Mau, trước kỳ thi đại học, trôi qua thật nhanh. Từng khoảnh khắc dường như đều trở nên quý giá hơn bao giờ hết. Tiếng trống trường tan học, những buổi chiều rong ruổi trên con đường làng, hay đơn giản là những giờ phút cùng nhau cắm cúi ôn bài ở thư viện. Tất cả đều là những mảnh ghép của một bức tranh tuổi học trò ngây thơ, trong sáng, nơi tình cảm đầu đời của Kiệt dành cho Thẩm được ươm mầm một cách lặng lẽ, tinh tế, như dòng phù sa âm thầm bồi đắp cho những ruộng lúa xanh tươi của miền Tây sông nước. Họ không biết rằng, cuộc hành trình sắp tới ở một thành phố rộng lớn, xa lạ sẽ thử thách tình cảm ấy, và mở ra những trang mới đầy bất ngờ cho mối tình đầu thơ ngây của họ.