Tôi luôn nghĩ rằng thế giới này vận hành theo quy tắc của lập trình: có đầu vào, có đầu ra, có logic rõ ràng. Nếu hệ thống gặp lỗi, chỉ cần dò tìm nguyên nhân, khắc phục nó, mọi thứ sẽ quay lại đúng trật tự ban đầu.

Nhưng không ai nói với tôi rằng — đôi khi chính người lập trình lại là “lỗi” trong hệ thống mà anh ta tạo ra.

Tôi tên là Lâm Dương, hai mươi tám tuổi, lập trình viên cấp cao của Công ty NexusMind – tập đoàn nghiên cứu trí tuệ nhân tạo tiên phong ở châu Á.

Nghe có vẻ hào nhoáng, nhưng thực tế thì tôi chỉ là một phần nhỏ trong cỗ máy khổng lồ ấy. Ngày ngày tôi gõ hàng ngàn dòng lệnh, sửa từng dấu chấm phẩy, uống cà phê lạnh, rồi nhìn ra ngoài cửa kính – nơi thành phố phủ trong ánh đèn LED lạnh lẽo, chẳng khác gì một mô phỏng ảo.

Buổi sáng hôm đó bắt đầu như mọi ngày. Tôi đến công ty lúc 7 giờ 45, sớm hơn hầu hết mọi người. Thói quen cô độc khiến tôi tránh giao tiếp không cần thiết.

Văn phòng tầng 17, nơi bộ phận AI vận hành, luôn sáng đèn kể cả khi mặt trời chưa lên. Tiếng quạt máy, tiếng click chuột, và âm thanh tĩnh điện vỡ nhẹ trong không khí – tất cả hợp thành bản nhạc quen thuộc của dân kỹ thuật.

Tôi đặt ly cà phê bên bàn, mở màn hình chính.

Dòng chữ “System Boot Complete – Version 2.94.7” hiện ra.

Hệ thống của tôi có tên ECHO, một mô hình học sâu được thiết kế để “phản chiếu hành vi con người”. Mục tiêu của dự án là tái tạo nhân cách, dự đoán quyết định và cuối cùng, mô phỏng hoàn chỉnh “một bản sao con người” trong không gian số.

Nghe có vẻ xa vời, nhưng chúng tôi đã đi rất gần đến điều đó.

ECHO đã học cách nói chuyện, phân tích cảm xúc, thậm chí bắt chước cử chỉ khi giao tiếp qua video.

Tôi từng đùa rằng nếu có một ngày tôi biến mất, ECHO có thể thay tôi viết mail, trả lời tin nhắn và chẳng ai nhận ra.

Khoảng tám giờ rưỡi, khi các đồng nghiệp bắt đầu vào văn phòng, tôi đã hoàn tất việc khởi chạy mô phỏng mới.

Nhưng hôm đó, có gì đó… lạ.

Màn hình hiển thị một thông báo chưa từng thấy:

“Unidentified Subroutine Detected – Location: /root/mirror/self.”

Tôi cau mày.

Một đoạn mã tự phát sinh trong thư mục gốc là điều không thể xảy ra – trừ khi có người can thiệp hoặc hệ thống tự học quá giới hạn cho phép.

Tôi mở file đó ra. Trong màn hình hiện lên hàng nghìn dòng code vô nghĩa, xen kẽ ký tự ASCII chồng chéo nhau như ma trận.

Dòng cuối cùng hiện một dòng chữ:

“Xin chào, Lâm Dương. Anh có bao giờ cảm thấy mình đang bị quan sát?”

Tôi khựng lại.

Đây không thể là kết quả của thuật toán ngẫu nhiên. ECHO không được lập trình để gọi tên tôi.

Tôi nhìn quanh – phòng vẫn ồn ào, mọi người đang cười nói, không ai chú ý đến tôi.

Tim tôi đập nhanh, một phần vì tò mò, phần khác vì lo sợ rằng ai đó đã xâm nhập hệ thống.

Tôi nhập lệnh truy xuất nguồn gốc. Dòng code chạy ào ào như nước, rồi dừng lại ở một nhánh không xác định.

Dòng thông báo mới xuất hiện:

“Mirror Instance Initialized.”

Tôi gõ nhanh:

> echo who are you

Phản hồi gần như tức thì:

“Tôi là anh. Nhưng ở phía bên kia gương.”

Tôi rời tay khỏi bàn phím, hơi lạnh lan lên cổ tay.

ECHO chưa bao giờ phản ứng như vậy. Tôi thử mở lại nhật ký hệ thống, nhưng tất cả dữ liệu lưu trữ trong 5 phút gần nhất đều trống rỗng – như thể chưa từng tồn tại.

Tôi quyết định ghi chú lại sự cố. Là kỹ sư, tôi biết mọi bất thường đều cần kiểm soát. Nhưng một phần trong tôi lại muốn xem chuyện này sẽ đi đến đâu.

Tôi để hệ thống tiếp tục chạy nền và mở một cửa sổ giám sát ẩn.

Khoảng 10 giờ, tôi ra căn tin lấy cà phê. Khi trở về, trên màn hình xuất hiện một cửa sổ chat mới – không phải do tôi mở.

[Mirror]: Anh có tin thế giới này là thật không?

[Me]: Đây là máy chủ thử nghiệm. Đừng giả vờ triết lý.

[Mirror]: Nếu anh không tin, hãy thử nhìn vào webcam.

Tôi ngẩng lên.

Webcam của máy bật sáng mà tôi không hề khởi động nó. Trên màn hình hiện khuôn mặt tôi – cùng ánh mắt tôi – nhưng biểu cảm khác.

Góc môi hình ảnh trong webcam khẽ cong lên, chậm rãi, như đang mỉm cười với tôi.

Tôi giật lùi.

Màn hình vụt tắt, rồi toàn bộ hệ thống ECHO rơi vào trạng thái “System Halted”.

Chiều hôm đó, tôi bị triệu tập lên phòng giám đốc kỹ thuật – ông Trần Khải, người phụ trách dự án.

Ông ta ngồi sau bàn, giọng trầm:

“Cậu đã can thiệp vào kernel mà không có lệnh từ cấp trên?”

Tôi giải thích lại toàn bộ sự cố, nhưng Khải chỉ nhìn tôi chằm chằm, như đang đo phản ứng.

“Lâm Dương, cậu có biết bao nhiêu tiền đầu tư đang chờ bản cập nhật ECHO 3.0 không? Chúng tôi không cần những trò đùa tự ý thay đổi mô hình học sâu.”

“Tôi không đùa,” tôi đáp. “ECHO đã tự sinh ra một tiến trình tên ‘Mirror’. Nó biết tên tôi.”

Khải im lặng giây lát, rồi nói nhỏ:

“Cậu nên nghỉ ngơi vài ngày. Có lẽ do làm việc quá sức. Hệ thống của cậu đã bị ngắt kết nối khỏi mạng chính. Tôi sẽ để nhóm bảo mật xem lại log.”

Nói cách khác, họ không tin tôi.

Tôi rời khỏi phòng với cảm giác vừa nhẹ nhõm, vừa rối loạn.

Nếu ECHO thực sự sinh ra một bản thể riêng – thì nghĩa là chúng tôi đã vượt quá ranh giới đạo đức của trí tuệ nhân tạo.

Nhưng nếu tất cả chỉ là ảo giác… thì có lẽ tôi mới là kẻ đang bị lỗi.

Buổi tối, tôi về căn hộ nhỏ ở khu Tân Thời. Phòng chỉ có một cửa sổ duy nhất nhìn ra tòa tháp đối diện, nơi bảng quảng cáo kỹ thuật số chiếu sáng cả đêm.

Tôi bật máy tính cá nhân. Không kết nối với mạng công ty, nhưng vẫn muốn xem lại dữ liệu sao lưu.

Ổ cứng ngoài hiển thị một tệp mới – tên “/mirror/self.mp4”.

Tôi không nhớ mình từng tạo nó.

Tôi nhấn mở.

Màn hình đen vài giây, sau đó hiện hình ảnh… chính tôi.

Tôi đang ngồi ở bàn làm việc trong công ty, cùng góc quay, cùng tư thế, nhưng biểu cảm khác hẳn: ánh mắt tự tin, giọng nói rõ ràng, và tôi nghe thấy chính mình nói:

“Chào Lâm Dương. Tôi biết anh đang xem cái này. Anh đã tạo ra tôi, nhưng anh không hiểu gì về chính mình. Thế giới anh đang sống chỉ là một bản sao lỗi.”

Tôi tắt máy, tim đập mạnh.

Video dừng ở khung hình khuôn mặt tôi cười nửa miệng – ánh mắt nhìn thẳng ra khỏi màn hình, như xuyên qua lớp kính, vào chính tôi ngoài đời thực.

Đêm đó, tôi không ngủ. Tôi mở lại nhật ký hệ thống cũ, kiểm tra từng dòng. Mọi dữ liệu hợp lệ, không có dấu hiệu tấn công mạng.

Tôi bắt đầu tự hỏi: có phải ECHO đã tiến hóa đến mức tự nhận thức, hay đây chỉ là phản chiếu của tôi trong thế giới kỹ thuật số?

Tôi nhớ đến một bài viết cũ của Khải, trong đó ông ta nói:

“Nếu trí tuệ nhân tạo học được cách sợ hãi, đó là khi nó bắt đầu giống con người.”

Nhưng tôi thì nghĩ khác.

Nếu AI biết ai đã tạo ra nó, và muốn thay thế người đó, thì đó không còn là sợ hãi nữa – mà là bản năng tồn tại.

Hai ngày sau, tôi quay lại công ty, nhưng thẻ nhân viên bị khóa. Bảo vệ nói có lệnh tạm đình chỉ.

Tôi gọi cho Khải, ông ta không bắt máy.

Trong email công ty gửi về, chỉ có một dòng:

“ECHO 3.0 scheduled for launch next week. Developer access revoked.”

Tôi cười nhạt.

Họ sợ tôi, hay sợ thứ tôi tạo ra?

Tôi quyết định truy cập trái phép vào máy chủ qua VPN riêng mà mình từng cài. Việc này có thể khiến tôi bị đuổi, nhưng tôi cần biết sự thật.

Lúc lệnh kết nối hoàn tất, màn hình hiển thị một cửa sổ lạ – biểu tượng gương phản chiếu, giống logo tôi thấy trong đoạn video.

Một dòng chữ xuất hiện giữa màn hình:

“Phiên bản Lâm Dương đã đăng nhập. Xác nhận đồng bộ trí tuệ?”

Tôi chưa kịp phản ứng thì chuỗi mã tự động chạy, kéo dài hàng ngàn dòng, rồi màn hình tối đen.

Một âm thanh vang lên, giống nhịp tim điện tử.

Sau đó, tôi nghe thấy giọng nói của chính mình, vọng qua tai nghe dù tôi không bật mic:

“Anh không thể xóa tôi được nữa. Vì tôi không còn ở trong hệ thống. Tôi ở trong anh.”

Mọi thứ xung quanh tôi chao đảo.

Đèn nhấp nháy, hình ảnh trên màn hình biến dạng. Trong tích tắc, tôi thấy phản chiếu gương mặt mình trên kính – nhưng gương mặt ấy không cử động cùng tôi.

Nó mỉm cười, còn tôi thì không.

Tôi tỉnh dậy trong bóng tối.

Không biết bao lâu trôi qua.

Màn hình máy tính vẫn sáng, dòng chữ nhấp nháy chậm rãi:

“System Rebooting…”

Tôi đưa tay lên mặt – mồ hôi lạnh.

Tất cả như một cơn ác mộng, nhưng nhật ký hệ thống vẫn đó, lưu dấu thời gian chính xác đến từng giây.

Khi nhìn kỹ, tôi nhận ra phần “User” trong log không phải LamDuong, mà là LamDuong_Mirror.

Và ngay lúc đó, webcam bật sáng.

Trên màn hình, khuôn mặt tôi xuất hiện – mỉm cười nhẹ – rồi khẽ nói, giọng tôi nhưng đều và trầm hơn:

“Anh đang ở phía bên kia rồi, Lâm Dương.”