Ngày hội trường đến, sân trường rực rỡ cờ hoa. Tiếng trống vang dội, học sinh áo quần tươm tất, ríu rít chuẩn bị cho những tiết mục văn nghệ.
Thằng bé được xướng tên trong danh sách học sinh giỏi toàn diện. Khi bước lên sân khấu, nó thấy hàng trăm ánh mắt đổ dồn về mình. Một thoáng, trong lồng ngực nó bùng lên niềm kiêu hãnh: “Mình đã không phụ công mẹ.”
Nhưng niềm vui ấy chỉ tồn tại trong chốc lát. Khi đứng cạnh các bạn cùng nhận phần thưởng, nó nhìn thấy váy áo mới tinh, giày trắng tinh khôi, những chiếc cặp mới còn thơm mùi nhựa. Còn nó, chiếc áo đồng phục đã sờn cổ, vai áo vá thêm miếng vải khác màu. Đôi dép cao su cũ mòn gần thủng đế.
Một vài ánh mắt dưới khán đài chợt xì xào:
– Nhìn nó kìa, giỏi thật mà nghèo quá…
– Không biết học được tới bao giờ.
Những lời thì thầm như dao cứa vào tai. Thằng bé cắn chặt môi, cúi đầu nhận phần thưởng – chỉ là một hộp bút máy giá rẻ.
Sau lễ, thầy cô gọi điện mời phụ huynh lên chụp hình lưu niệm. Người mẹ vội vàng chạy đến, áo bà vẫn còn lấm tàn tro than từ quán ăn sáng. Mồ hôi còn lấm tấm trên trán, nhưng đôi mắt sáng ngời tự hào khi nhìn thấy con trai đứng trên bục.
– Con giỏi quá! – Bà thốt lên, nắm chặt vai con.
Thằng bé gượng cười, nhưng tim lại thắt lại khi nghe đám bạn gọi bố mẹ bằng “ba, má” rồi ríu rít khoe phụ huynh mặc đẹp, mang quà chúc mừng. Mẹ nó thì tay chân thô ráp, áo quần sờn cũ, đứng lọt thỏm giữa những người lớn ăn mặc sang trọng.
Trong bức ảnh tập thể, thằng bé nở nụ cười gượng. Niềm tự hào và nỗi tủi hổ hòa lẫn, như hai dòng nước ngược chiều xô vào nhau. Đêm hôm đó, khi ôm phần thưởng về nhà, nó lặng lẽ giấu hộp bút vào góc bàn học, không khoe khoang gì.
Bên ngoài, mưa đầu mùa rơi lộp bộp trên mái tôn. Người mẹ vẫn nhìn phần thưởng với ánh mắt rạng rỡ, còn đứa con thì ôm gối quay mặt vào tường, trong lòng vừa tự hào, vừa nghẹn ngào đến mức không biết khóc hay cười.