Sáng hôm sau, tiếng mõ canh vừa dứt ở cuối hành lang, một hồi chuông mỏng tang đã vang lên phía Dưỡng Tâm viện. Trời hãy còn mờ sương, mặt nước trong hồ lăn tăn một lớp khói nhạt, những nhành liễu như những sợi tơ mềm cọ vào mặt nước,
khẽ run khi gió sớm lùa qua. Bọn tú nữ bị gọi dậy từ tờ mờ, từng người vội vàng khoác áo, chỉnh búi tóc, đeo thẻ bài gỗ khắc tên rồi xếp hàng trước sân.
Giám nữ quan phụ trách khảo hạch tên Tôn mama, gương mặt dài và nhẵn như một miếng gỗ dũa kỹ, mắt xếch nhưng liếc sắc như lưỡi dao. Bà ta cầm một cây thước ngà, chỉ vào bảng gỗ mới treo:
“Phép tắc đầu tiên của tú nữ là tĩnh và khiêm. Hôm nay khảo nghi lễ, thi thư, thi ca, cầm kỳ, và trà nghệ. Ai làm hỏng, ghi sổ, phạt quỳ, ghi vào hồ sơ. Vào cung không phải đi dạo chợ hoa, nhớ cho kỹ.”
Một tiếng “dạ” rào rào, như bầy chim sẻ bị kinh động. Xuân Dao đứng ở hàng giữa, áo lụa màu khói lam, cổ tay trắng nhỏ, vẻ hiền lành đến mức như thể chỉ cần động một cái là tan. Nàng khẽ hít vào, kìm lại cơn run rẩy, ép ngực thẳng, đầu cúi vừa phải. Những đêm dài học quy củ khi còn ở nhà hiện lên trong trí nhớ như thứ phao cứu sinh duy nhất.
Đến lượt xét nghi lễ, các tú nữ phải đồng loạt bái ba lần, quỳ ba lần, phục ba lần, tay phải đặt đúng độ, cánh tay trái không được cao quá, đầu gối chạm sàn không phát tiếng, áo váy không được quét đất. Vừa đến phiên hàng của Xuân Dao, một tú nữ áo đỏ thẫm bên cạnh – người tên Tịnh Nghi – khẽ hất khuỷu tay, vạt áo của cô ta vô tình vướng vào tay áo Xuân Dao khiến nhịp quỳ bỗng khựng lại.
“Ồ?” – Tôn mama nghiêng mắt.
Chỉ một tiếng “ồ”
mà cả dãy người cứng như tượng gỗ. Xuân Dao nhanh như chớp dồn lực vào cổ tay, xoay cổ tay phải một vòng nhỏ, kéo thẳng lại tay áo, chân trái nương theo độ dẻo bình sinh, đầu gối chạm nền gỗ không phát tiếng. Đồng thời nàng đỡ nhẹ vạt áo cho Tịnh Nghi, làm như người kia suýt vấp ngã mà được mình cứu.
Tôn mama nhìn, ánh mắt thoáng dừng, cây thước ngà chậm rãi gõ vào lòng bàn tay:
“Xem ra cũng có chút định.”
“Đội ơn mama chỉ giáo.” – Xuân Dao cúi thấp, giọng ấm và nhỏ.
Tịnh Nghi nhoẻn cười, đôi mắt thoáng qua tia lạnh: “Đa tạ muội muội.” Nhưng chữ “đa tạ” nặng như đeo chì.
Qua vòng thi thư, có đề: “Lấy hiếu làm gốc, trung làm đầu – luận một đoạn”. Nhiều tú nữ vạch bút viết những lời rập khuôn. Xuân Dao đặt bút, mực đen thấm dần trên giấy, nét chữ đều và mềm. Nàng viết về hiếu không chỉ là phụng dưỡng cha mẹ, mà là kế thừa lòng nhân và sự thẳng ngay của các bậc sinh thành; trung không chỉ với vua, mà còn phải trung với đạo nghĩa. Nàng đưa ví dụ từ Sử ký, xen một đoạn thơ Lão Đường để giọng văn bớt khô.
Tôn mama đọc lướt, lông mày khó động, nhưng ở khóe miệng thoáng như có một nét chẳng dễ gọi tên – không phải cười, cũng không phải cau. Bà gập bài lại, đặt sang một bên, không ghi chú gì. Sự im lặng ấy khiến tim mấy cô đứng sau đập mạnh hơn.