Khi Bình Minh Lỗi Nhịp
Chương 8: Những Cuộc Gặp Gỡ Bên Lề Xã Hội
Kể từ sau lần chứng kiến chú Ba giúp đỡ thím Tám, và việc Hải suýt bị gạ gẫm vào những chỗ làm không lành mạnh, Mai càng trở nên cẩn trọng hơn với những lời mời gọi đường mật từ người lạ. Cuộc sống bươn chải đã dạy cho cô bài học về sự cảnh giác. Tuy nhiên, cũng chính vì những khó khăn này, Mai dần có cái nhìn sâu sắc hơn về những mảnh đời dưới đáy xã hội mà trước đây cô chưa từng nghĩ tới.
Quán cơm bình dân nơi Mai làm buổi trưa là nơi tập trung đủ mọi thành phần lao động. Từ những người phụ xe ba gác, chị bán vé số dạo, đến những anh công nhân xây dựng lem luốc. Mỗi người đều mang theo một câu chuyện riêng về cuộc sống mưu sinh. Mai thường nghe lỏm được những cuộc trò chuyện của họ trong giờ nghỉ trưa: nào là chuyện tăng giá xăng dầu, chuyện con cái ốm đau không tiền chạy chữa, hay chuyện bị chủ thầu quỵt lương.
Có một bác bán vé số tên Ba, dáng người gầy gò, lưng còng, thường xuyên ghé quán ăn. Bác Ba có đôi mắt buồn thăm thẳm, nhưng luôn nở nụ cười hiền hậu với Mai. Một hôm, Mai thấy bác Ba đang đếm từng tờ vé số ế, nét mặt đầy lo lắng.
“Bác Ba ơi, sao hôm nay bác nhiều vé số ế thế ạ?” Mai hỏi, lòng không khỏi thương cảm.
Bác Ba thở dài: “Dạo này người ta ít mua vé số quá con ạ. Lại thêm mấy người bán vé số online, họ cạnh tranh ghê quá. Cả ngày nay mới bán được có mấy chục tờ. Không biết lấy tiền đâu mà trả tiền nhà trọ đây.”
Mai chợt nhớ đến Hải và câu chuyện về việc công nghệ làm thay đổi thị trường lao động, đẩy những người lao động truyền thống vào thế khó. Chính những tiến bộ, những xu hướng mới của xã hội, đôi khi lại là con dao hai lưỡi, đẩy một bộ phận người dân vào cảnh bấp bênh, mất việc làm. Bác Ba là một ví dụ điển hình.
Những câu chuyện như của bác Ba không hiếm. Mai cũng thường xuyên thấy những người lao động bị bóc lột sức lao động. Ở quán cơm, có một vài cô gái trẻ hơn Mai, trông khá tiều tụy. Họ thường chỉ ăn vội vàng rồi lại tất tả đi. Mai được biết họ làm ở một nhà máy may gần đó, công việc cực nhọc từ sáng sớm đến tối mịt, nhưng tiền lương thì ít ỏi, chỉ đủ sống qua ngày. Thậm chí có những cô phải tăng ca liên tục không có ngày nghỉ, làm việc trong môi trường độc hại mà không được đảm bảo an toàn.
“Tụi nó tội nghiệp lắm con ạ,” bà chủ quán cơm từng nói với Mai. “Xa nhà lên đây làm công nhân, cứ tưởng đổi đời, ai dè cuộc sống còn khổ hơn ở quê. Nhiều đứa bệnh tật, nhưng không dám nghỉ vì sợ bị trừ lương, sợ không có tiền gửi về cho gia đình.”
Những hình ảnh đó khiến Mai nhận ra rằng, đằng sau sự phát triển hào nhoáng của thành phố, là một mặt trái đầy khắc nghiệt. Nền kinh tế chỉ phát triển cho một số ít người, còn đại đa số những người lao động phổ thông như cô và những người cô gặp, vẫn phải vật lộn từng ngày để kiếm sống. Cái gọi là "công bằng xã hội" dường như chỉ là một khái niệm xa vời.
Có lần, một vị khách lịch sự bước vào quán cơm. Ông ta ăn mặc chỉnh tề, đi xe hơi sang trọng. Trong lúc chờ đồ ăn, ông ta lớn tiếng gọi điện thoại, nói về việc đầu tư bất động sản, về những dự án hàng trăm tỷ đồng. Tiếng nói chuyện của ông ta vang vọng trong không gian nhỏ hẹp của quán, tạo nên một sự tương phản rõ rệt với những câu chuyện về tiền thuê nhà, tiền ăn uống mà Mai vừa nghe được từ những người lao động khác.
Mai nhìn ông ta, rồi nhìn sang bác Ba đang cặm cụi đếm những tờ vé số ế. Cô chợt hiểu ra một điều: khoảng cách giàu nghèo trong xã hội này đang ngày càng lớn. Một bên là những người nắm giữ tài sản khổng lồ, sống trong nhung lụa, một bên là những người lao động cật lực nhưng vẫn không đủ ăn đủ mặc. Chính sự phân hóa này đã tạo nên những vấn đề xã hội nhức nhối, đẩy nhiều người vào cảnh khốn cùng.
Mỗi đêm, khi trở về phòng trọ sau một ngày dài làm việc, Mai thường ngồi lặng lẽ bên cửa sổ. Cô nhìn ra xa, về phía những ánh đèn lấp lánh của các tòa nhà cao tầng, nơi cô từng tin là có một tương lai rực rỡ đang chờ đón. Giờ đây, những ánh đèn ấy không còn vẻ mời gọi như trước, mà trở thành biểu tượng của một thế giới xa vời, của những giấc mơ đã "lỗi nhịp".
Mai biết, hành trình của cô ở thành phố này sẽ còn rất dài và đầy gian nan. Nhưng qua những cuộc gặp gỡ, những câu chuyện về những mảnh đời bên lề xã hội, cô không còn chỉ nghĩ cho riêng mình nữa. Cô cảm thấy mình là một phần của một cộng đồng những người đang đấu tranh, đang bám trụ. Và chính sự đồng cảm ấy đã tiếp thêm cho cô một nghị lực mới, một sức mạnh để tiếp tục đương đầu với những thử thách phía trước.
