ngôi nhà có ngọn đèn vàng
Chương 3: Người mẹ lặng lẽ
Bà Lan thường dậy sớm nhất trong nhà. Khi bầu trời mới chỉ vừa ửng sáng, khi những con gà trong sân sau còn chưa gáy vang, bà đã khẽ mở cánh cửa gỗ kẽo kẹt, bước ra hiên, tay ôm chiếc giỏ nhựa cũ. Ngày nào cũng thế, bà đi chợ sớm, vừa để mua thức ăn tươi, vừa để tránh cảnh đông đúc chen chúc. Người ta quen thuộc bóng dáng gầy gò của bà trong chiếc áo bà ba giản dị, nón lá đã sờn mép. Hỏi chuyện, bà chỉ mỉm cười, câu trả lời luôn ngắn gọn, nhã nhặn.
Ở chợ, ai cũng quý bà vì tính hiền lành, biết lắng nghe, nhưng không ai biết rõ nhiều về bà. Bà Lan dường như chỉ dành trọn tâm trí cho gia đình. Bất kể trong nhà có mâu thuẫn ra sao, mỗi ngày bà vẫn cần mẫn lo đủ ba bữa cơm, vẫn sắp xếp nhà cửa gọn gàng, vẫn giặt giũ, may vá. Nhịp sống của bà là một vòng tròn lặp lại, nhưng bà chưa bao giờ kêu ca.
Nhưng phía sau dáng vẻ hiền lành ấy là một sự mệt mỏi khó giấu. Mỗi khi gánh hàng từ chợ về, đôi vai gầy của bà như oằn xuống. Đêm về, khi mọi người đã ngủ, bà ngồi lặng lẽ bên chiếc bàn may cũ, khâu lại từng đường áo rách, vá từng vết xước nhỏ. Cái bóng của bà in lên tường, run rẩy theo ánh đèn dầu, trông nhỏ bé đến đáng thương.
Có những lúc, bà lén ngồi một mình, mở chiếc hộp gỗ giấu trong ngăn tủ dưới đáy. Trong đó, ngoài vài cuốn sổ cũ, còn có những tờ giấy ghi nợ năm nào. Bà đã giữ kín chúng suốt nhiều năm, không dám để con cái biết, càng không muốn khơi lại nỗi đau cho chồng. Mỗi con số trên đó như một nhát dao cắm vào lòng, nhắc bà nhớ về những tháng ngày cơ cực, khi gia đình suýt mất tất cả. Bà đã phải đi vay mượn, đi gánh hàng thuê, thậm chí làm những việc lặt vặt không ai muốn, chỉ để gom góp trả từng đồng, để giữ lại ngôi nhà này cho các con.
Nhưng tất cả, bà đều giấu. Ngay cả ông Minh cũng không biết hết. Ông nghĩ rằng chỉ mình ông gánh vác, chỉ mình ông chịu đựng. Nhưng thật ra, chính bà Lan mới là người âm thầm đứng sau, vá víu từng lỗ hổng, hứng chịu bao nhiêu lời trách móc để gia đình không đổ vỡ.
Hoàng – đứa con trai lớn – nhiều lần cãi nhau với cha. Khi ấy, bà Lan thường là người đứng giữa, giảng hòa. Nhưng lời nói của bà hiếm khi được nghe trọn vẹn. Ông Minh cứng rắn, Hoàng thì bướng bỉnh. Cả hai giống như hai khối đá cứng, va chạm là nảy lửa. Chỉ có bà, như dòng nước mềm mại, cố gắng chảy quanh để xoa dịu, nhưng không bao giờ đủ để làm tan đi sự cứng nhắc ấy.
Mai – cô con gái nhỏ – lại là niềm an ủi lớn nhất của bà. Cô bé hồn nhiên, trong sáng, thường hay ngồi cạnh giúp mẹ nhặt rau, rửa bát. Mỗi lần Mai cười, bà lại thấy trong lòng ấm lên chút ít. Đôi khi, chính nụ cười của con gái đã giữ cho bà sức mạnh để tiếp tục.
Một buổi tối, sau bữa cơm căng thẳng như bao lần khác, khi mọi người đã về phòng, bà Lan ngồi lại một mình trong bếp. Trên bàn, những chiếc bát đã rửa sạch, úp ngược lên rổ. Ánh đèn vàng leo lét hắt xuống, làm gương mặt bà thêm gầy guộc. Bà đưa tay xoa vầng trán nhăn nheo, đôi mắt thâm quầng vì thiếu ngủ. Trong khoảnh khắc ấy, bà cảm thấy như cả ngôi nhà đang đè nặng lên vai mình.
Bà nhớ lại những ngày còn trẻ, khi mới về làm dâu. Khi đó, bà tràn đầy sức sống, tin rằng chỉ cần yêu thương, chỉ cần nhẫn nhịn, thì mọi khó khăn sẽ qua. Và thực sự, bà đã trải qua tất cả bằng cách ấy. Bà nhẫn nhịn khi mẹ chồng khó tính, nhẫn nhịn khi chồng thất bại, nhẫn nhịn khi con cái cãi vã. Bà tin rằng, sự im lặng của mình là chất keo gắn kết gia đình. Nhưng càng ngày, bà càng thấy im lặng lại trở thành cái hố sâu, khiến mọi khoảng cách thêm lớn.
Có lúc, bà đã tự hỏi: liệu mình có sai không? Nếu ngày ấy, bà mạnh mẽ hơn, dám nói thẳng hơn, liệu gia đình này có khác đi? Nhưng rồi, bà lại chỉ thở dài. Con thuyền đã ra khơi, bà không thể quay lại. Điều duy nhất bà có thể làm, là chèo chống, dù biết sức mình đã cạn.
Đêm hôm đó, khi tắt đèn đi ngủ, bà nằm xuống bên cạnh chồng. Ông Minh đã chìm vào giấc ngủ nặng nề, hơi thở đều đặn, tiếng ngáy nhẹ vang lên. Bà quay mặt sang nhìn ông, khuôn mặt ông già đi nhiều, vết nhăn hằn sâu hơn xưa. Trong lòng bà dâng lên một niềm thương xót. Bà hiểu, ông cũng chỉ là một người đàn ông yếu đuối, bị quá khứ dày vò đến mức phải dựng lên lớp vỏ cứng rắn. Bà thương ông, nhưng cũng thương chính mình – người đàn bà cả đời gánh vác, hi sinh, nhưng chẳng mấy khi có ai hỏi: “Em có mệt không?”
Trước khi nhắm mắt, bà thầm thì trong lòng: “Chỉ cần các con được bình yên, chỉ cần ngôi nhà này không mất đi, thì có lẽ mọi hi sinh đều đáng giá.” Nhưng bà không biết rằng, sự lặng lẽ của bà cũng giống như một sợi dây căng mảnh, cứ kéo mãi, kéo mãi, đến một lúc nào đó, khi không chịu nổi nữa, nó sẽ đứt. Và khi ấy, cả gia đình sẽ phải đối mặt với cơn bão thật sự.
